Het woord is aan Marco, ervaringsdeskundige

In de trainingen Verslavingspreventie die het Centrum voor Verantwoord Spelen aan casinomedewerkers geeft, is ruimte voor het verhaal van een ervaringsdeskundige. Marco is een van de ervaringsdeskundigen die in deze trainingen vertelt over zijn verleden met gokproblemen, hoe hij en zijn omgeving dat ervaren hebben en waar hij nu staat.

Na een periode van meer dan 30 jaar waarin gokken een ongezonde rol in zijn leven innam, is Marco inmiddels zo’n 7,5 jaar ‘clean’ en heeft hij zijn leven gewijd aan het helpen van probleemspelers.

Zijn verhaal is niet alleen waardevol voor de deelnemers van de training, tijd dus om eens met hem in gesprek te gaan!

Marco, allereerst dank dat je hier je verhaal wil doen! Laten we gemakkelijk beginnen, wie is Marco?

‘Graag gedaan. Als mijn verhaal maar een iemand helpt, dan is dat al heel fijn. Ik ben dus Marco, 57 jaar, eind mei 2022 getrouwd met Karin en vader van een zoon. En ik ben een gokverslaafde in herstel, nu zo’n 7,5 jaar.

De ‘einddatum’ van mijn verslaving, of het moment dat mijn nieuwe leven begon, is vrijdag de 13^e. Toen werd ik betrapt, en sindsdien heb ik heel veel dingen veranderd aan mijn leven. Daarvoor heb ik twee drastische keuzes gemaakt: allereerst heb ik een carrièreswitch gemaakt (van sales naar verslavingszorg) en daar heb ik zoveel zingeving en passie gevonden die ik nooit eerder heb gehad, dat is ongelooflijk.

En het tweede is dat ik mijn huidige vrouw heb leren kennen, met eenzelfde verleden als ik, dus wij begrijpen elkaar volledig. Ik heb daarvoor wel mijn eerdere huwelijk moeten verbreken en dat is nooit leuk natuurlijk, maar wij voelden zo sterk dat we bij elkaar hoorden, daar was niets tegen opgewassen. Kortom, de verslaving was een hel maar heeft me, uiteindelijk, ook het een en ander gebracht.’

Je bent nu 7,5 jaar clean. Hoe zag jouw leven met die verslaving eruit?

‘Ik kom uit een gezin waar het, vooral aan vaderskant van de familie, normaal was om te gokken. Er werd altijd wel gekaart om geld, ze speelden mee met de zwarte lotto, er werden onderling weddenschappen afgesloten of pooltjes gemaakt bij sportevenementen. Al van jongs af aan was dat dus voor mij normaal. Ik heb het nooit vervelend gevonden, het was er gewoon.

Ik heb heel lang gedacht dat ik sterk genoeg was om er niet in mee te gaan, maar ben uiteindelijk toch voor de bijl gegaan. Op mijn 15^de speelde ik voor het eerst met eigen geld, dat ik verdiend had met mijn krantenwijk. Snel daarna, ik denk op mijn 18^e of 19^e, liep ik al voor de eerste keer vast. Toen hield ik aan het eind van mijn geld een flink stuk maand over, en in de jaren die volgden, werd dat stuk steeds groter.

In het begin was ik ook nog best eerlijk dat ik wel eens gokte, en dat het een keer goed ging en de andere keer minder goed. Maar zodra je er niet meer over praat, kom je in het stadium dat je een risicospeler bent of wordt. Dat zie je dan zelf niet, maar dat is een eerste signaal. Als je terugkijkt, kun je wel aanwijzen op welke punten het is misgegaan.

Ik heb ook niet 30 jaar achtereen gegokt. Dat ging in periodes, alleen die intervallen werden natuurlijk wel steeds korter. Ik heb ook wel wat interventies gehad, gesprekken met psychologen, maar ik stond er toen nog niet voor open.

Dus het werd een dansje met zo’n psycholoog: je weet wat die wil horen, dus je vertelt niet het eerlijke verhaal en dan ben je weer even “off the hook”. Verslaafden zijn bedreven in liegen en bedriegen en zo’n psycholoog moet het ook maar doen met wat jij vertelt, dus die leid je zo om de tuin. Pas toen ik zelf koos voor een behandeling, was de handrem eraf en vertelde ik eerlijk het hele verhaal. Het is echt waar dat je een verslaafde pas kunt helpen als die zelf geholpen wil worden.’

Hoe heb je die jaren zelf ervaren?

‘Het was een zware periode, absoluut. Gelukkig heb ik nooit het gevoel gehad dat ik er een eind aan zou willen maken ofzo, zo zit ik niet in elkaar. Maar je gevoel voor eigenwaarde ben je wel helemaal kwijt. Je vindt jezelf een lul, een loser, omdat het je niet zelf lukt om die drang om te gokken te weerstaan.

En omdat het een geheim is, kun je er met niemand over praten, dus je voelt je enorm eenzaam. Om dat gevoel te dempen, ga je weer gokken, en zo kom je in een vicieuze cirkel die alleen jijzelf kunt doorbreken. Of eigenlijk een negatieve spiraal richting de afgrond.

Bovendien is een gokverslaving natuurlijk ook nog een verslaving waarbij je iets kunt winnen. De kans is klein, maar je kunt een keer een flinke winst maken, een jackpot winnen. Je hebt het “wat-als-scenario” al in je hoofd: als ik dat win dan ga ik dit en dat betalen. Maar in de praktijk was het zo dat als ik een groot bedrag won, ik het gewoon weer vergokte, om te proberen er nog meer van te maken.

Dat is het grootste verschil met een middelenverslaving: daar heb je een fysieke limiet. Er zit een grens aan hoeveel je kunt innemen aan alcohol of drugs. Met gokken kun je eindeloos doorgaan als je budget hebt. Dus bij een grote win, heb je weer ammunitie om door te gaan, op jacht naar nog meer geld.  Al het geld wat je hebt, kun je in een avond kwijtraken. Of dat nu €100 is, of €100.000.’

Vrijdag de 13^e was jouw ommekeer. Je werd betrapt. Wat moeten we ons daarbij voorstellen?

‘De bank belde mijn toenmalige vrouw, dat de hypotheek niet volledig afgeschreven was. Dat vond ze vreemd want er moest genoeg geld op de rekening staan. De bank keek mee en ze zagen dat er bedragen werden afgeschreven in het casino.

Ze had al langer een vermoeden en dat vermoeden werd nu werkelijkheid. Toen ze mij ermee confronteerde heb ik het ook meteen toegegeven. Ik had geen puf meer om het te ontkennen. Ik denk dat je ook slordiger wordt naarmate de tijd vordert, een beetje alsof je betrapt wil worden.

Dat is misschien een soort onbewust proces richting erkenning dat je een probleem hebt. Je bent het liegen en bedriegen zat, het kost je steeds meer moeite om alle ballen in de lucht te houden. Ik had heel lang alles “onder controle” maar het lukte niet meer. En als er een bal valt…

Ik denk wel dat, als ik het langer vol had kunnen houden, de financiële gevolgen veel groter waren geweest. Maar ik had aan mezelf al een hele tijd toegegeven dat het niet goed ging. De schaamte hield me tegen om er mee naar buiten te komen. Tegen mensen die wisten dat ik in het verleden gokte, zei ik dat ik niet meer gokte. En tegen mensen die daar niets van wisten, hield ik helemaal mijn mond.

Ik was bang voor wat er zou gebeuren als ik met mijn verslaving naar buiten zou komen. Toen het dan toch eindelijk bekend werd, viel er ook wel een last van mijn schouders af. Ik heb nagenoeg alleen maar positieve reacties gehad.

Dat wil ik mensen die nu in de problemen zitten en bang zijn het te vertellen ook meegeven: je moet door die zure appel heen, maar er is een uitweg en de mensen om je heen zullen je veelal willen steunen daarbij.’

Welke behandeling heb je gehad voor je verslaving?

‘Ik zat een week na dat moment dat ik betrapt werd bij de AGOG. Ik had onderweg naar die eerste groepsbijeenkomst best wat weerstand, omdat men zei dat je een verslaving voor het leven hebt. Toen dacht ik nog dat we het gingen oplossen, wist ik veel dat ik ermee zou moeten leren leven.

Ook zag ik op tegen dat geijkte beeld wat je vast wel kent uit Amerikaanse series, dat je daar in zo’n groep moet gaan zitten en zeggen “hallo, ik ben Marco en ik ben gokverslaafd.” Dat paste helemaal niet bij. Maar ik kwam daar, en iedereen stelde zich aan mij voor. Vertelde wat ze daar gebracht had. Toen voelde ik alleen maar erkenning en herkenning, dus toen ik zelf aan de beurt was kon ik helemaal leeglopen, dat voelde zo veilig.

Het was de hulp waar ik nooit naar gezocht had. Vanuit die groep – ik had van verschillende mensen gehoord dat ze in behandeling waren – ben ik na een maand of 3 bij Trubendorffer terechtgekomen. Daar heb ik gevraagd om een psycholoog die mij niet geloofde, die lekker door zou vragen en zagen. Ik wilde namelijk weten waar het vandaan kwam. Het ging toen goed met me, maar als het onderliggende issue niet werd opgelost, dan zou ik zo terug kunnen vallen.

Het achterhalen van de oorzaak heeft even geduurd hoor, maar inmiddels weet ik het. Ik heb al die jaren geleefd volgens de verwachtingen van anderen. Het werk wat ik deed, was bijvoorbeeld een afgeleide van wat ik dacht dat mijn ouders graag zouden zien voor mij. Een goede baan, mooi huis, leuke auto. Inmiddels weet ik dat daar mijn geluk niet in zit.

Maar daar ergens is het wel begonnen. Het begon klein en is steeds groter geworden, en door het gokken en de bijbehorende schaamte krijg je een sneeuwbaleffect. Nu ik dit weet, ga ik meer voor mijn eigen geluk. En daardoor heb ik de twee keuzes (andere carrière en weggaan bij mijn gezin) kunnen maken die ik gemaakt heb.’

Wat heeft de verslaving jou uiteindelijk gekost (letterlijk en figuurlijk)?

‘De financiële schade is beperkt gebleven. Ik heb vorig jaar, na de scheiding, zelf mijn huis kunnen verkopen. In deze markt heeft dat natuurlijk best wat geld opgeleverd. Als ik het huis gedwongen had moeten verkopen jaren geleden, dan had me dat een flinke restschuld opgeleverd. De markt was toen nog een stuk slechter en zo’n executieverkoop levert sowieso ook veel minder op.

Dat wil niet zeggen dat ik 7,5 jaar geleden ongeschonden uit de strijd ben gekomen. Er moest wel wat gebeuren, ik had achterstanden bij onder andere de zorgverzekering en energiemaatschappij. Maar zodra de geldkraan voor het gokken dichtgaat, en je wel gewoon inkomen ontvangt, heb je best wat geld over in de maand om in te lopen.

Dat wil ik ook meegeven aan mensen die denken dat die schulden niet te overzien zijn: met de meeste instanties valt wel te praten en een regeling te treffen. Zorg wel voor een regeling die je na kan komen en kom die ook na, want dat draagt bij aan je herstel. Je laat zien dat je, na misschien wel jaren van onbetrouwbaar zijn, betrouwbaar bent (geworden).

En het is ook goed voor je eigenwaarde als je afspraken kunt maken en die ook nakomt, het leven wordt weer overzichtelijker. Plus je ziet elke maand dat het beter wordt, je schulden nemen af.

Het emotionele vlak is een ander verhaal. Ik heb me in al die jaren weggecijferd, ik was altijd bezig anderen tevreden te stellen. Ik probeerde de aandacht weg te leiden van mijn probleem. Mijn levensgeluk was niet groot in die periode. Dat merk ik vooral nu, achteraf. Nu is het terug. Ik kan nu zeggen dat ik gelukkig ben, en zelfs gezondheidsklachten doen daar geen afbreuk aan. Dat is wel eens anders geweest zullen we maar zeggen.

Gelukkig zijn de meeste vriendschappen inmiddels hersteld, maar die zijn in die 30 jaar natuurlijk ook flink beschadigd. Ik heb zoveel gelogen en bedrogen, daar heb ik moeite mee. Het is niet normaal wat ik gedaan heb. Ik heb wel alles eerlijk verteld, niemand kan ooit tegen me zeggen dat ik nu dingen verzwegen heb, dat geeft nu rust.’

Wat je meemaakt, vormt je ook. Wat heeft jouw verslaving jou gebracht?

‘Ik was 50 toen mijn “geheim” uitkwam, ik heb dus nog wat jaren tegoed. Ik hoop dat ik toen halverwege mijn leven was, dan heb ik de eerste helft een hoop verknald en de tweede helft de tijd om karmapunten te verzamelen.

Sommigen zullen dit vreemd vinden klinken overigens, maar ik heb ook best wel wat dingen te danken aan mijn verslaving. Zoals mijn huidige vrouw, Karin. Wij waren elkaar nooit tegengekomen als dit niet was gebeurd. En natuurlijk heb ik hier mijn gezin verdriet mee gedaan, maar de aantrekkingskracht was zo groot, daar moesten we iets mee doen.

Verder heb ik mijn carrièreswitch te danken aan mijn verleden. Een baan waar ik zoveel voldoening uit haal, waar ik mensen kan helpen, en inmiddels waar het kan doe ik dat samen met Karin.’

Hoe heb je de afgelopen 7,5 jaar (je herstel) ervaren?

‘Ik heb zoveel nieuwe dingen geleerd en meegemaakt, ik heb ontdekt dat ik dingen waarvan ik dacht dat ik ze misschien wel zou kunnen, ook daadwerkelijk kan. Als ik het in een zin moet samenvatten, dan zeg ik altijd: “ik sta weer aan.”

Of ik nu trainingen geef of één op één met mensen werk, ik krijg zoveel positieve en warme reacties, dat doet me zo goed. Als er naar feedback gevraagd wordt over mij, komen altijd dezelfde dingen terug, dingen die ik belangrijk vind. Dus niet dat ik de beste coach ooit ben, maar dat ze het hebben over mijn rust, of de manier waarop ik kan luisteren, dat doet me wel iets.

Ik heb mijn passie gevonden, mijn creativiteit is terug, ik hoef geen energie meer te steken in het leiden van een dubbelleven, wat ik 30 jaar wel heb moeten doen.’

Hoe ervaar jij de trainingen van het Centrum van Verantwoord Spelen en de betrokkenheid van medewerkers in zo’n training?

‘Ik vind het mooi om te zien dat als casinomedewerkers op zo’n training mijn verhaal, de andere kant zeg maar, te horen krijgen, ze dat met veel interesse aanhoren. Nooit worden er dingen gezegd als “wat komt die gast hier doen”. Ze hebben eigenlijk altijd een intrinsieke bereidheid om mensen aan te spreken, maar weten niet hoe.

Het oefenen met een trainingsacteur is dan ook heel waardevol, dan worden ze in zo’n situatie gezet en kunnen ze het proberen. Dat helpt echt. Ze moeten dan alleen niet te lang wachten met toepassen in de praktijk, maar de handvatten krijgen ze in ieder geval.

Ik merk wel dat er nog veel onwetendheid is. Niet bewust, maar gewoon, er wordt misschien nog te weinig echt over gesproken. Dan doel ik bijvoorbeeld op aandacht voor wat het voor naasten betekent als iemand verslaafd is, als ik dat vertel dan zie je dat er dingen voor ze op de plaats vallen. Zo vullen alle onderdelen van de training elkaar goed aan.’

Welke tips heb je, voor spelers en naasten?

‘Allereerst: als je je schaamt, als je ertegenop ziet, ga op zoek naar een ervaringsdeskundige. Die snapt waar je doorheen gaat, die kan je laten zien dat het alleen maar goed uit kan pakken om hulp te zoeken. Er is geen voorbeeld in de praktijk waarbij het er niet beter op geworden is voor een probleemspeler.

Ook al gaan er na deze stap dingen gebeuren die misschien niet fijn zijn, zoals een verbroken relatie, besef dan dat dit sowieso zou gebeuren, vroeger of later. Er is dan al zoveel gebeurd, dat is niet meer te redden op dat punt. Het wordt echt beter.

Aan naasten zou ik willen zeggen: waar rook is, is vuur. Neem contact op met iemand die kan helpen, of zoek lotgenotencontact.’

Tot slot, wat vind je van de huidige situatie rondom (online) kansspelen?

‘Gokken kun je niet uitbannen met wetgeving, dat moet je ook niet willen. Dat gaat geheid mis, dus je zult het moeten reguleren. Waar het nu vooral misgaat, in mijn ogen, is dat de overheid de zorgplicht meer in eigen regie had moeten houden. Dus die reclames, die hadden ze vanaf dag 1 aan banden moeten leggen.

Het argument van kanalisatie gaat voorbij aan het volgende: er zijn heel veel mensen die voorheen ook al online gokten. Dat deden ze bij grote namen, en daarvan wordt nu gezegd “dat zijn illegale aanbieders”. Dat klopt niet, het zijn legale aanbieders, alleen niet in Nederland. Dit is toch krom, en dat wordt recht gepraat met dit soort argumenten.

Er is zeker wel een illegaal circuit, maar de grote Europese aanbieders moet je niet illegaal noemen. Illegaal is als je aan de goden overgeleverd bent op een Russische website zonder vergunning. Niet als je bij Unibet, die overigens nu wel een vergunning heeft, speelt.

Maar er rammelt wel meer. Is het niet raar dat de overheid in twee aanbieders aandelen heeft? Hoe kun je onpartijdig toezicht houden en handhaven, door de Ksa bijvoorbeeld, als je daar zelf een vinger in de pap hebt? Die verbanden zijn op zijn zachtst gezegd niet handig.

Het goede van de wet is dat er nu zicht is op spelers. Je kunt gokken niet verbieden, dan ontstaat er inderdaad een illegaal circuit. Net zoals je roken en drinken uiteindelijk niet kunt verbieden. Wat je wel kunt, nee moet, doen, is spelers beschermen die dreigen in de problemen te komen. Preventie dus, met maximale inspanning.

Als ik zo kijk, denk ik dat het nog onderschat wordt, en dat vind ik jammer. Het verbaast me dat er ook weinig lessen geleerd zijn uit de tabaksindustrie in het verleden. De geschiedenis lijkt zich zo’n beetje te herhalen en dat was niet nodig geweest.

We moeten dus het gesprek aan blijven gaan, met elkaar, met de industrie, met de spelers en zo voor elkaar zorgen. En we moeten niet normaliseren dat er grote bedragen vergokt kunnen worden zonder dat de speler daar verantwoording voor moet afleggen of dit wel verstandig is. We gaan er wel komen, we hebben alleen nog een weg te gaan.’