Bekijk hier de PDF versie

Terugblik. Vooruitblik!

Jaarverslag Centrum voor Verantwoord Spelen 2014-2015:
Activiteiten, projecten, aandachtspunten

Als Centrum voor Verantwoord Spelen willen wij graag richting publiek, spelers, politiek, samenleving en niet in de laatste plaats ook richting onze donateurs antwoord geven op de volgende twee vragen: wat hébben we het afgelopen jaar bereikt of ondernomen, en wat wíllen we het komende jaar nog bereiken of ondernemen?

Dit is ons eerste jaarverslag, en betreft de periode september 2014 – september 2015. Deze periode is gekozen vanwege de politieke realiteit waarvan wij deel uitmaken, waarbij een parlementair jaar vlak na het zomerreces begint, en vlak voor datzelfde zomerreces eindigt. Komende jaarverslagen zullen daarom telkens rond half september verschijnen, zo rond het begin van het nieuwe parlementaire jaar.

In het verslag van dit jaar de volgende vier secties:

1. Samenwerking binnen de driehoek overheid, kansspelindustrie en zorg
2. 2. Nieuwe projecten
3. 3. Bestaande of afgeronde projecten/werkzaamheden/activiteiten
4. 4. Aanvullende aandachtspunten voor komend jaar

1. Samenwerking binnen de driehoek overheid, kansspelindustrie en zorg

Als Centrum voor Verantwoord Spelen zetten wij ons blijvend in op constructieve samenwerking binnen de driehoek overheid, kansspelindustrie en zorg. Ons inziens kan de één niet zonder de ander. Om belangrijke doelen binnen het Nederlandse kansspelbeleid te kunnen bereiken (consumentenbescherming, verantwoord spelen, preventie van kansspelverslaving) dienen we optimaal gebruik maken van elkaars kwaliteiten en mogelijkheden. Onze inzet ligt er vooral in partijen bij elkaar aan tafel te krijgen, om inzicht te krijgen in het belang en de inzet van de ander, en met uiteindelijk doel: optimaliseren van preventie, betere toeleiding naar zorg, motivering voor zorg, en helpen verbeteren van de kwaliteit van behandelingen.

Samenwerking met overheid/politiek

Betekent dit dat wij niet kritisch zijn op de overheid, op de politiek? Nee, dat betekent het niet – want kritisch hierop zijn we zeker. Wij vinden het uitermate teleurstellend dat terwijl consumentenbescherming toch één van de hoofddoelstellingen is van het Nederlandse kansspelbeleid, de praktijk is dat al jarenlang honderdduizenden Nederlanders onbeschermd online spelen, en dat beslissingen in de politieke arena zodanig stroperig zijn dat tot op de dag van vandaag deze zowel onbeschermde als illegale status van online kansspelen voortduurt. Wij vinden het bovendien teleurstellend dat keer op keer financiële/belastingdoelstellingen binnen het debat worden gebracht waarvan steeds wordt gezegd dat deze van secundair belang zouden zijn, maar die in de praktijk leiden tot verdere vertraging op het dossier. En wij vinden het uitermate teleurstellend dat er nog steeds partijen of politici zijn die de problematiek liever negeren, door weg te kijken van de huidige situatie, en door de suggestie te wekken dat het op enige wijze in het consumentenbelang zou zijn om de ongereguleerde situatie te laten voortduren. Kortom, een hoop zaken vinden wij teleurstellend aan het optreden van de politiek!

Maar goede zaken zijn er ook. Zo vonden wij de hoorzitting van 21 mei 2015 zeer nuttig, en zijn wij sowieso zeer te spreken over de aandacht voor verantwoord spelen binnen het wetsvoorstel Kansspelen Op Afstand. Door onverminderd het contact te blijven zoeken met partijen, politici en beleidsmedewerkers, door duidelijk te maken het belang van verantwoord spelen en van goede regulering, en door korte lijnen te houden met diegenen die gaan over kansspelen danwel verslaving, hopen we dat in politiek Den Haag de urgentie van de huidige problematiek zal groeien, en uiteindelijk zal leiden tot de door eigenlijk iedereen gewenste goede wet- en regelgeving. En zonder de politiek gaat dit nu eenmaal niet!

Samenwerking met kansspelindustrie

Betekent onze doelstelling partijen bij elkaar aan tafel te krijgen dat wij niet kritisch zouden zijn op de kansspelindustrie, op de online operators? Nee, dat betekent dit evenmin. Het is terecht dat online operators streng worden beoordeeld en gecontroleerd, en niet a priori of zonder enig voorbehoud worden geloofd op hun mooie woorden. Daarvoor zijn er te veel voorbeelden van operators die in de praktijk deze mooie woorden aan hun laars lappen, en financiële belangen ruimschoots laten prevaleren boven de via lip service bedreven doelstellingen van verantwoord spelen en preventie/vroegsignalering van kansspelverslaving.

Echter, wie goed kijkt ziet dat juist ook de grote online operators al jarenlang het goede voorbeeld geven. Steeds meer behoort verantwoord spelen daadwerkelijk tot (zoals wij dit noemen) het DNA van deze bedrijven; steeds meer maken zij waar wat zij naar buiten toe al zo lang hebben gecommuniceerd. Daar komt bij: in de toekomstige gereguleerde situatie zullen operators alleen een vergunning krijgen indien zij voldoen aan hun zorgplicht. Bij deze eisen zullen goede intenties alleen niet volstaan; operators zullen daadwerkelijk cijfers moeten overleggen over het aantal aangesproken klanten, en de gedane vervolgstappen richting organisaties als Centrum voor Verantwoord Spelen, danwel direct richting verslavingszorg.

Binnen deze huidige en toekomstige situatie vinden wij het niet alleen ongepast maar ook onverstandig om, wat sommige vertegenwoordigers uit zorg of politiek nog wel eens doen, de kansspelindustrie nog steeds te zien als de vijand, en weigeren gebruik te maken van hun expertise en hun gigantische hoeveelheid data. Immers, al voordat spelers écht in de problemen zijn, krijgen de online aanbieders daarvan al een melding. Het is aan ons als Centrum voor Verantwoord Spelen, maar ook aan politiek en verslavingszorg, om online aanbieders te helpen zo goed mogelijk te voldoen aan hun zorgplicht, en hen de juiste tools aan te leveren zodat in een zeer vroegtijdig stadium kan worden voorkomen dat recreatieve spelers zich zouden ontwikkelen tot at-risk spelers. Wij geloven stellig dat een constante dialoog met deze aanbieders hierbij van groot belang is. Want enige scepsis richting online aanbieders mag best, en is in veel gevallen ook best terecht. Maar we hebben het hier wel over aanbieders die in veel gevallen beursgenoteerd zijn, licenties hebben in veel landen, en die verantwoord spelen en toeleiding naar zorg in veel landen allang in de praktijk brengen. Niet zien of niet willen zien dat juist vanuit de hoek van de kansspelindustrie de laatste jaren veel progressie is geboekt wat betreft consumentenbescherming, is wat ons betreft een gemiste kans binnen het debat.

Samenwerking met verslavingszorg

En betekent onze doelstelling dat wij niet kritisch zouden staan ten opzichte van de Nederlandse verslavingszorg? Nee, dat betekent dit evenmin. Omdat wij het zien als onze kerntaken om zowel toe te leiden naar zorg alsook te motiveren voor zorg, vinden wij het van groot belang dat als een speler eenmaal aankomt bij zorg, dat hij daar ook een zo veel mogelijk op maat gesneden behandeling krijgt. Op dit moment is slechts zo’n 3 tot 4% van het totaal aantal hulpvragen bij verslavingszorg gokgerelateerd, waarbij al jaren sprake is van een dalende trend. En uit onderzoek van LADIS blijkt dat minder dan 15% van het aantal probleemspelers daadwerkelijk bij verslavingszorg komt.

Met andere woorden: ervan uitgaand dat (zoals wel eens wordt beweerd) dat online gokken verslavingsgevoeliger zou zijn dan traditioneel gokken, en in de wetenschap dat online gokken al zeker tien jaar bestaat, is er best reden om kritisch te kijken deze cijfers, naar het relatief beperkt aantal gokkers in behandeling. Er zijn twee redenen hiervoor. In de eerste plaats kan en moet toeleiding naar zorg beter worden geregeld. (Dit is ook de hoofdreden waarom het Centrum voor
Verantwoord Spelen is opgericht, als onafhankelijke, gratis en laagdrempelige hub.) De huidige cijfers suggereren dat hier ook zeker ruimte is voor verbetering, waarbij nadrukkelijke aandacht dient te zijn voor wat vanuit verslavingszorg ook wordt erkend: dat spelers huiverig zijn om richting verslavingszorg te gaan vanwege het negatieve stigma dat hieraan kleeft. En in de tweede plaats betekent het gegeven van relatief weinig gokkers in behandeling, dat specifieke gokkennis of expertise bij sommige instellingen relatief beperkt blijft. En voor effectiviteit van behandelingen zien wij als zeer belangrijk niet alleen een hoge mate van kennis van (gok)verslaving, maar juist ook van gokken in het algemeen, incl. de kenmerken van afzonderlijke gokspelen, of van alle zaken die gokken ook leuk kunnen maken.

Op al deze punten proberen wij in contact te zijn en te blijven met zorg, waarbij onze kritische houding op genoemde punten wordt gevoed door de wens van een kwalitatief zo sterk mogelijke verslavingszorg, en een zo soepel/succesvol mogelijke toeleiding. Onze insteek is hierbij het lastige, hobbelige traject die een speler bewandelt vanaf de aanbieder in de richting van zorg/behandeling te helpen vergemakkelijken, met minder kans op drop-out.

2. Bestaande of afgeronde projecten/werkzaamheden/activiteiten

De periode september 2014 – september 2015 was een voor het Centrum voor Verantwoord Spelen zeer succesvolle. Immers, we zijn in korte tijd uitgegroeid tot een serieuze gesprekspartner op eigenlijk alle gebieden van het kansspelbeleid. Op overheids-/bestuursgebied zijn we in constant gesprek met V&J, KSA en alle politici met dossiers kansspelen danwel zorg/verslaving.

Binnen de industrie hebben we constante gesprekken over verantwoord spelen en over optimale invulling van de in de toekomst van aanbieders verwachte zorgplicht. Richting ons zijn intussen donaties gekomen van niet de minste partijen (Pokerstars, Unibet, Lottovate, Supergame, Casino Admiral en het Preventiefonds Kansspelen) om ons te ondersteunen bij de verwezenlijking van onze doelen op het gebied van verantwoord spelen.

En tenslotte zijn we in constant gesprek met de zorg om de toeleiding naar zorg zo optimaal mogelijk vorm te geven. Hierbij zijn we soms kritisch (zie ook ons rapport n.a.v. de recente cijfers van de KSA Online Marktscan), maar toch overwegend in goede harmonie. Zo zijn we nog altijd gevestigd binnen Victas, hebben we nauw contact met VPN/Resultaten Scoren binnen ons gezamenlijke project met ook Trimbos betreffende het informatiepakket preventie online kansspelverslaving, en zijn we recentelijk met Victas in gesprek gegaan om ook op lokaal niveau, namelijk in de Gemeente Utrecht, te kijken naar de stand van zaken betreffende gokken en gokverslaving. (Dit n.a.v. gesprekken die wij hadden met Bouchra Dibi van PvdA Utrecht, en die hierover vragen heeft gesteld in de raad.)

Informatiepakket Preventie Kansspelverslaving

Een zeer belangrijk project voor ons is het genoemde “Informatiepakket Preventie Online Kansspelverslaving”, een samenwerkingsverband met Trimbos Instituut en Resultaten Scoren, en gefinancierd door het Ministerie van Veiligheid & Justitie. Trimbos Instituut heeft inmiddels een verkennend onderzoek gedaan dat als basis dient voor het schrijven van het informatiepakket, een taak waar Resultaten Scoren zich op dit moment mee bezighoudt. Onze taak is een afsluitende, en ligt in het zorgdragen van een goede ontsluiting van dit pakket richting online aanbieders.
Uiteindelijk doel: dat spelers op ieder gewenst moment kunnen beschikken over voor hen relevante informatie op het gebied van verantwoord spelen en het eventueel zoeken van hulp.

Gokwijzer

Het project voor het informatiepakket met Trimbos & Resultaten Scoren loopt op dit moment nog.
Wat inmiddels is afgerond, is onze hulp bij het samenstellen van de vernieuwde Gokwijzer van de VAN, de branchevereniging voor speelautomaten. Nog altijd voornamelijk gericht op de landbased markt, riep VAN onze hulp in voor aanpassing en vernieuwing van hun responsible gaming tips. Een opdracht waar wij zeer blij mee waren omdat het wederom een indicatie was dat de meeste landbased aanbieders verantwoord spelen wel degelijk erg belangrijk vinden. We zijn dan ook erg tevreden over het uiteindelijke resultaat.

Expert meeting verantwoord spelen

Eveneens afgerond is onze eerste expert meeting over verantwoord spelen. Volgens onze informatie de eerste keer dat in brede kring werd gesproken over uitsluitend dit onderwerp, zonder hierbij vaak terugkerende items als belastingtarieven, kanalisatiegraad etc. Met elkaar in gesprek zijn gegaan vertegenwoordigers van overheid, kansspelindustrie en zorg, precies volgens één van onze kerntaken: verbinden van groepen die van nature misschien niet altijd vanuit dezelfde gedachtegang opereren, maar die in dit geval een gemeenschappelijk belang hebben – namelijk, het belang van de speler.

Deze eerste meeting vond plaats op 12 december 2014, en we hopen in 2015 in deze zelfde winterperiode onze tweede expert meeting te kunnen houden. Dit in het kader van onze rol als expertisecentrum kansspelen, waarbij wij graag gebruik maken van de input van het door ons opgezette (maar voorlopig nog niet actief zijnde) platform verantwoord spelen.

Interviewserie met stakeholders

In dat kader ook onze uitgebreide interviewserie “Een Verantwoord Gesprek Met…”, waarin wij experts danwel stakeholders op het gebied van kansspelbeleid, wetgeving, verslavingszorg en onderzoek hebben gevraagd naar hun visie – bijvoorbeeld op het gebied van ons absolute hoofddoel: verantwoord spelen.

Spreker op hoorzitting V&J

Centrum voor Verantwoord Spelen was gevraagd op de hoorzitting van 21 mei 2015 van het
Ministerie van Veiligheid & Justitie te spreken over KOA, dit binnen het blok 6 “Verantwoord Spelen & Verslaving”. Een integraal videoverslag van deze discussie is beschikbaar, evenals onze geschreven input in de vorm van een two-pager. Als zo vaak legde Yvon Jansma nadruk op het belang van regulering, op het belang van goede consumentenbescherming ook in de fase voordat regulering erdoor is, op nut en noodzaak van betere toeleiding naar zorg, en van in een veel vroegtijdiger stadium bieden van laagdrempelige hulp en advies.

3. Nieuwe projecten

Voor wie in de voorgaande sectie vaak het woord ‘project’ ontwaarde: dit klopt. Want hoe tevreden wij ook waren en zijn over de rol die wij het afgelopen jaar hebben vervuld binnen het debat, wij beseften ons terdege dat het tijd werd voor enkele concrete vervolgstappen.

Projecten, dus! Zaken waaraan politiek, overheid, kansspelindustrie en verslavingszorg konden zien dat we niet slechts praten hoe zaken dienen te worden geregeld nadat de regulering erdoor is, maar dat we juist ook strijden voor belangen van spelers in de fase voordat legalisering heeft plaatsgevonden.

Responsible gaming toolkit/app

Het eerste project dat wij met trots kunnen aankondigen is de ontwikkeling van een responsible gaming toolkit, in de vorm van een app. Spelers kunnen hier informatie krijgen over het in de praktijk brengen van responsible gaming, en in direct contact treden met ons indien ze hierbij hulp of advies zouden willen. Een speciaal voor deze app ontwikkelde animatie moet op laagdrempelige en moderne wijze duidelijk maken dat voor alle spelers er op elk moment hulp is, met als doel zorgen dat het spel ook echt een spelletje blijft. En tenslotte kan de speler binnen deze app zelf zijn eigen gokgedrag bijhouden, om zo beter in staat te zijn binnen zijn eigen vooraf gestelde grenzen te blijven, en zo de regie te houden over zijn eigen gokgedrag.

Dit is wat ons betreft een belangrijke eerste stap richting het project “In Controle” dat wij graag in samenwerking met Quli zouden uitrollen, Hierbij behoudt de speler zelf de online regie wie zijn dossiers mag inzien, naar wie hij gaat voor advies en op welke wijze hij wil zorgen dat zijn gokgedrag gezond blijft. (Voor dit project “In Controle” hadden we vorig jaar een subsidieverzoek ingediend, voorlopig nog zonder het gewenste resultaat.) Het is onze intentie om via deze responsible gaming toolkit app alvast de eerste, belangrijke stap te hebben gezet naar het einddoel: ook in de prereguleringsfase voldoende mogelijkheden bieden voor de speler om al in een vroegtijdig stadium het eigen gokgedrag beter te beheersen.

Online spelersplatform “Ik Ben KOA”

Het tweede nieuwe project waar wij zeer trots op zijn betreft de lancering van een nieuw online platform, genaamd “Ik Ben KOA”. Een platform voor en door online spelers, met als doelen:

1. Gezicht geven aan de Nederlandse online speler. Niet praten óver de online speler, maar mét de online speler.
2. Laagdrempelig en toegankelijk platform vormen voor de online speler. Dit t.b.v. verkrijgen of delen van informatie over: a. kansspelen in al haar aspecten, b. kenmerken, mogelijkheden & gevaren van online/mobiel, en c. huidige stand van zaken & ontwikkelingen op gebied van regulering.
3. Beeld geven van de huidige online situatie in Nederland, in de pre-reguleringsfase dus.
4. Beeld geven van de huidige staat van de Nederlandse kansspelwetgeving.
5. Schetsen van het belang van regulering vanuit het perspectief van de speler/consument/samenleving, en vanuit initiële doelstellingen van het Nederlands kansspelbeleid.
Het betreft hier een informatief, niet-commercieel platform gericht op a. het meer geïnformeerd maken van de online speler over gebruiken, gevaren & mogelijkheden van online kansspelen, en b. het meer geïnformeerd maken van politici en beleidsmakers hoe de dagelijkse praktijk van online kansspelen eruit ziet, en hoe de spelers er precies uitzien over wie in Den Haag zo frequent wordt gedebatteerd. De projectleiding is in handen van Rolf Slotboom, zelf een voormalig professioneel pokerspeler, en al sinds 2011 actief als behartiger van spelersbelangen.

Congres “Jeugd, Gezondheid & Verslaving”

En ons derde project betreft de co-organisatie van het congres “Jeugd, Gezondheid & Verslaving”, voorlopige datum 18 februari 2016, samen met het organisatie van zorgcongressen bekende Van der Hoef & Partners. (Dat ook drijvende kracht is achter het invloedrijke zorgdiscussieplatform DISCURA.) Het betreft een geaccrediteerd congres, incl. e-learning, en met vooraanstaande sprekers vanuit onderzoek, wetenschap en zorg. Dit congres past binnen onze doelstelling om extra aandacht te geven aan kwetsbare groepen als jongeren, en past binnen onze algemene visie om gokproblematiek niet te zien in isolatie maar in relatie tot zaken als gezonde lifestyle. Met de aandacht dus niet alleen op problemen of gevaren, maar zeker ook op positiviteit en mogelijkheden. En tenslotte past het binnen onze doelstelling onszelf meer en meer als expertisecentrum danwel kenniscentrum te profileren, met hierbinnen een belangrijke rol voor goed, op maat gesneden wetenschappelijk onderzoek.

Spreker op ICE

Als afsluiting van deze sectie nog een klein nieuwtje. We hebben bevestigd te zullen spreken bij het ICE Totally Gaming congres in Londen, 3 februari 2016 – vanzelfsprekend binnen het responsible gaming blok.

4. Aanvullende aandachtspunten voor komend jaar

Al met al, een flink aantal projecten waarbij wij betrokken zijn, en met een brede focus: variërend van lokaal tot nationaal, van landbased tot online, en van individuele hulp tot breed consumentenbelang. Het is onze insteek op al deze gebieden ook komend jaar van waarde te kunnen zijn.

Schuldhulpverlening

Op enkele andere gebieden hebben we plannen om mogelijk enige rol te spelen, maar zijn deze nog niet geconcretiseerd. In de eerste plaats betreft dit schuldhulpverlening. Wij geloven stellig dat schuldhulpverlening een integraal onderdeel dient te zijn van behandeling van gokverslaving. Immers, zoals enkele ervaringsdeskundigen ons het afgelopen jaar hebben gezegd: “Bij gokverslaving is altijd sprake van schulden.” Vaak zijn deze schulden ‘te groot om te bevatten’. Wij zien het als cruciaal dat goede schuldhulpverlening en praktische hulpverlening in al deze zaken wordt meegenomen, ter preventie van terugval, en opdat het individu in ieder geval enig licht kan zien aan het eind van de tunnel. Bieden van perspectief, dus!

Keten van certificering

In de tweede plaats betreft dit een mogelijke rol binnen de keten van certificering. Wij hebben inmiddels gesprekken gehad met NMi hierover. Of en hoe wij hierin een rol gaan spelen weten wij nog niet, maar het is zeker onze wens dat de gehele keten van certificering zo soepel mogelijk verloopt, met zo breed mogelijke samenwerking, en op alle gebieden met zo hoog mogelijke kwaliteit.

Raad van Advies/Raad van Toezicht

Voor het komend jaar willen we binnen het Centrum graag een officiële Raad van Advies of Raad van Toezicht, als onafhankelijk orgaan raadgevend danwel ter controle van alle zaken die wij ondernemen. Tevens willen we het platform verantwoord spelen een prominentere rol laten spelen dan tot nu toe.

Grotere beschikbaarheid voor spelers/bredere hulp t.b.v. verantwoord spelen

Daarnaast willen we een actievere rol in contact met spelers die mogelijk vragen hebben, of die soms problemen ervaren met het in de praktijk brengen van verantwoord spelen. We hebben hierbij al de eerste kleine stappen gezet via telefonische spreekuren, Twitter spreekuren, en natuurlijk ook onze rol via de al genoemde responsible gaming toolkit/app. Alles als eerste stapjes richting wat ons einddoel is: 24/7 beschikbaarheid voor de speler, via alle door de speler gebruikte kanalen, met kennis van en zonder negatieve vooringenomenheid over gokken, en als laagdrempelige, verbindende rol tussen aanbieder en zorg.

Ervaringsdeskundigheid

En tenslotte betreft dit een nog grotere rol voor ervaringsdeskundigheid binnen het Centrum voor Verantwoord Spelen. Afgelopen jaar hebben we met uitgebreide artikelen en interviews de soms schrijnende verhalen laten zien van mensen die door gokverslaving diep in de problemen zijn geraakt. Wij hebben hierbij gepoogd deze verhalen juist ook in politieke zin te tonen, om te laten zien dat het bij gokproblematiek niet alleen percentages of cijfers betreft, maar toch in de eerste plaats personen. Dat eigenlijk ieder geval van ellende voor het individu en zijn omgeving als gevolg van gokken er één te veel is. En dat juist dáárom maximaal dient te worden ingezet op betere preventie, betere vroegsignalering, betere samenwerking tussen aanbieders, overheid en zorg, en betere kennis en begrip van zowel aantrekkingskracht als gevaren van de verschillende soorten van gokken.

En waarbij onze insteek onverminderd zal zijn op het te helpen voorkomen dat recreatieve spelers zich ontwikkelen tot risicospelers of zelfs probleemspelers.

Utrecht, 21 september 2015