Witwassen en wet Wwft – wat betekent dit voor (online) casino’s?

Afgelopen week bracht de Kansspelautoriteit het bericht naar buiten dat online aanbieders met een vergunning in Nederland de verplichtingen in het kader van de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme) nog niet voldoende naleven. Alle vergunninghouders hebben een waarschuwing gekregen, en bij twee zal de Ksa een nader onderzoek opstarten.

Een van de peilers van een vergunningsaanvraag is de Wwft. Niet alleen kansspelaanbieders hebben met deze wet – die steeds strenger wordt – te maken, dit geldt voor veel branches. Voor kansspelaanbieders is er een leidraad beschikbaar.

Vandaag werpen we een blik op het onderwerp ‘witwassen’ in (online) casino’s, de wet die dit moet voorkomen, de leidraad, en wat aanbieders kunnen doen.

Wat is witwassen?

Volgens de Van Dale is witwassen:

iets illegaals legaliseren: zwart geld witwassenin het normale geldverkeer (weten te) brengen.

De Ksa vertaalt dit naar: witwassen is crimineel verkregen geld legaal maken, zodat de herkomst niet langer zichtbaar is. Dit kan o.a. gebeuren door het besteden van zwart geld. Ook matchfixing heeft een hoog witwasrisico.

Zwart geld is dus geld verkregen uit criminele praktijken, zoals de verkoop van drugs of andere verboden goederen, of door bijvoorbeeld chantage of afpersing. Over dit geld wordt geen belasting betaald en het kan ook niet zomaar op een bankrekening worden gestort. Banken waren de eerste instellingen die te maken kregen met de Wwft, zij moeten al heel wat jaren verdachte transacties of transacties boven een bepaald geldbedrag melden, vooral als het om contante transacties gaat.

Criminelen kunnen dus al langer niet meer bij de bank terecht, en wijken daarom uit naar andere dienstverleners. Denk aan het kopen van dure artikelen als auto’s, schepen maar ook huizen om die vervolgens door te verkopen. Die verkoop zorgt er dan voor dat het geld ineens een herkomst heeft. Dat de doorverkoop eventueel wat verlies oplevert, wordt voor lief genomen. Het geld moet op de één of andere manier in het reguliere geldverkeer gebracht worden.

Dit wordt echter ook steeds lastiger. Ook aanbieders van (dure) producten zoals voer- en vaartuigen, edelmetalen, sieraden en juwelen of kunst, hebben eenzelfde meldplicht als banken.

Witwassen in het casino

Het landbased casino is dan ook al langer een gewilde plek voor het witwassen van crimineel geld. Dit betreft dan vooral de speelcasino’s, automatencasino’s zijn (net als loterijen) aangemerkt als laag risico voor witwassen.

Het lijkt kinderlijk eenvoudig: het zwarte geld wordt omgewisseld in speelfiches, de gast speelt dit wat rond en betaalt vervolgens de fiches weer uit. Hij vraagt een bon zodat hij kan laten zien dat zijn geld ‘eerlijk’ gewonnen is. Ook hierbij neemt hij het risico op verlies van (een deel van) het geld voor lief.

Het is niet voor niets dat de Wwft ook voor speelcasino’s geldt. Speelcasino’s moeten daarom contante transacties van meer dan €10.000, girale transacties boven €15.000 en alle andere transacties die ongebruikelijk of verdacht zijn, melden.

Met de inwerkingtreding van de Wet Koa geldt de Wwft ook voor aanbieders van online kansspelen in Nederland. Uitvoering van de Wwft is onderdeel van de verplichting die geldt onder de vergunning indien men deze verkrijgt van de Ksa. Waaraan aanbieders waarvoor Wwft geldt moeten voldoen, is uitgebreid beschreven in de leidraad Wwft.

Verplichtingen voor aanbieders van kansspelen i.h.k.v. Wwft

De Wwft kent een risico gebaseerde benadering. Dat betekent voor aanbieders (speelcasino’s en online aanbieders van kansspelen) dat zij accepteren dat hun diensten een bepaald risico op witwassen met zich meebrengen en dat zij daarom een beleid moeten hebben om dit te beheersen. Dit beleid bestaat uit:

• vastleggen, beoordelen en actueel houden van risico’s;
• beheersen en monitoren van beoordeelde risico’s;
• uitvoeren van cliëntenonderzoek naar elke speler;
• monitoren en, indien noodzakelijk, melden van transacties van spelers.

De Ksa houdt hierop toezicht. Ongebruikelijke transacties bestaan overigens niet alleen uit transacties waarmee meer dan gebruikelijk geld gemoeid is, ook transacties waarbij matchfixing vermoed kan worden, vallen onder verdachte transacties.

Know your customer

Bij banken wordt de uitvoering van Wwft steeds belangrijker. Dit komt omdat de richtlijnen steeds verder aangescherpt worden, zoals welke transacties, en vanaf welk bedrag, gemeld moeten worden. Bij banken wordt dit tegenwoordig het ‘Know your customer’ principe genoemd, en dit principe lijkt ook prima toegepast te kunnen worden op de aanbieders van kansspelen. Als we de leidraad van de Ksa over Wwft raadplegen, dan komt het ‘ken je klant’ principe sterk naar voren.

Zo moet een aanbieder in deze gevallen een cliëntenonderzoek uitvoeren:

• bij het aangaan van een zakelijke relatie (wanneer een gast of speler zich aanmeldt om te spelen in het casino, wordt dit gezien als een zakelijke relatie);
• wanneer er vermoeden is dat de speler betrokken is bij witwassen;
• wanneer de aanbieder twijfels heeft over de eerder aangeleverde gegevens (juistheid, volledigheid of actualiteit);
• als een speler bovenmatig risico op witwassen vertoont, bijvoorbeeld op basis van waar de speler woont.

Een cliëntenonderzoek bestaat uit:

• identificatie en verificatie, waarbij naam, geboortedatum, adres en gegevens van het legitimatiebewijs moeten worden gecontroleerd. Een verificatie in CRUKS alleen is niet voldoende;
• opstellen van een risicoprofiel, gebaseerd op verschillende factoren als welke spellen de speler speelt, verandering in gedrag, manier van inzetten (afdekken van alle mogelijkheden zoals zowel rood als zwart spelen op roulette, of op alle mogelijkheden bij sportwedden), opsplitsing van transacties om onder de radar te blijven, verhouding tussen uitgaven en leeftijd, verhouding storten en inzetten, transacties die niet goed te herleiden zijn, etc.;
• voortdurende controle op de relatie en transacties, zodat wijzigingen tijdig opvallen;
• onderzoek naar bron van middelen (proof of income, proof of wealth).

Naleving moet beter

De conclusie die de Ksa in april 2022 trekt, is dat de naleving van Wwft door online aanbieders nog niet optimaal is. Niet alle ongebruikelijke transacties (zoals €15.000 of meer storten in 24 uur) worden gemeld, terwijl dit een hard criterium is. Ook op de ‘zachte’ criteria valt er nog winst te behalen.

Zo benoemt de Ksa dat spelers die maandelijks €2500 of meer storten, niet onderzocht worden. Dit terwijl een bedrag als dit voor veel gewone mensen veel is, het modale netto inkomen is ongeveer €2500 per maand. Dit bedrag besteden aan kansspelen is dus voor velen niet weggelegd en rechtvaardigt een onderzoek naar de bron van inkomsten of vermogen.

Overigens zijn spelers hier vaak niet van gediend. Wanneer we in gesprek gaan met spelers, merken we dat ze het vaak onzin, of inbreuk op privacy, vinden als ze benaderd worden om hun gegevens aan te leveren. Zij geloven een simpele uitleg als ‘dit is nodig in het kader van de wet tegen witwassen’ niet zonder meer.

Voor aanbieders ligt er dus nog een kans om spelers beter voor te lichten, en dit niet alleen in de voorwaarden vast te leggen. Een simpele uitleg als hierboven: ‘met een modaal inkomen van €2500 netto per maand is het storten van €2500 in het online casino opvallend.’ Dit creëert ook direct bewustwording bij de speler over het eigen gedrag, want het blijft voor veel mensen nog steeds veel geld.